Czy wojna obchodzi kobiety? Pierwszy panel dyskusyjny

Український варіант нижнього

Temat panelu: Czy wojna obchodzi kobiety? Konflikty zbrojne w najnowszej literaturze polskiej i ukraińskiej

Termin transmisji: 18 września 2020 | godz. 18:00

Transmisja online: https://www.facebook.com/feminatywa/

Wszystkie spotkania festiwalu będą transmitowane online na profilu Feminatywy. Transmisja będzie tłumaczona na język migowy.

Polub nas i bądź na bieżąco: https://www.facebook.com/feminatywa/

Śledź nas na Instagramie: https://www.instagram.com/feminatywa_festival/

  • Haska Shyyan | autorka książki Behind the back
  • Małgorzata Rejmer | autorka reportażu Błoto słodsze niż miód. Głosy komunistycznej Albanii
  • Oleksandra Iwaniuk | autorka książki Amor(T)E
  • Moderatorka: Olga Chrebor | tłumaczka, aktywistka, menedżerka kultury, Pełnomocniczka Prezydenta ds. mieszkańców pochodzenia ukraińskiego
  • Tłumaczka z języka ukraińskiego: Anna Ursulenko
  • Tłumaczka na język migowy: Aleksandra Szalek-Palmowska

Kobiety i wojna

Podczas pierwszego spotkania w ramach Feminatywy Polsko-Ukraińskiej porozmawiamy o wojnie z perspektywy kobiet. Zastanowimy się, czy tradycyjnie przypisywane kobietom role: matki/żony/siostry bohatera mają współcześnie znaczenie. Czy, gdy wojna i dyktatura „pukają” do naszych drzwi, katalog opcji zawęża się do dwóch możliwości: dołączyć do służby w armii, ruchu oporu i wyruszyć na front albo z daleka wspierać partnerów, ojców, wujków, braci – żołnierzy, politycznych więźniów lub jeńców? Czy kobieta w kraju, w którym toczy się wojna, może uznać, że jej ona nie dotyczy, tak jak Marta, bohaterka Za plecami Haski Shyyan? Czy niegodziwe są marzenia Franceski z Amor(T)E autorstwa Oleksandry Iwaniuk, która oczekuje, że Jurij w końcu zajmie się „normalną pracą” i budowaniem ich przyszłości, a nie „zabawą” w Majdanowy aktywizm i wojnę?

Uwikłane w reżim

Czy mężczyzna decydujący się realizować swoją „męskość” w koszarach to bohater czy niebieski ptak, który ucieka od codzienności i związanych z nią żmudnych obowiązków? Jak odnaleźć się ma kobieta uwikłana w reżim i konflikt ideologiczny, której nikt nie pytał o to, czy chce się opowiedzieć po jednej ze stron? Kitty Harapi, jedną z bohaterek reportażu Małgorzaty Rejmer Błoto słodsze niż miód. Głosy komunistycznej Albanii, siostrzenicę „wroga ludu” czeka życie dostarczycielki butów i ręczników do reżimowych więzień, a Fatbarda, inna bohaterka, wspomina: Nie miałam żadnego wpływu na swoje życie. Nie byłam nawet numerem. Byłam niczym.

Wojna nie ma w sobie nic z kobiety

Naszym autorkom zadamy pytanie, gdzie według nich kończy się patriotyczny obowiązek i jak temat wojny łączy się z kobiecą kontrolą nad własnym ciałem i prawami reprodukcyjnymi. Czy seksualna frustracja „Penelopy czekającej na żołnierza”, to wciąż dla nas – Polek i Ukrainek – temat tabu? Wraz ze swoją ciemną i wynaturzoną infrastrukturą „koszarowych usług” i prostytucji wojna wyzwala przemoc, gwałty i otwiera scenę demagogom. Jakie są dla kobiet koszty buntu w kraju opętanym propagandą patriotyczną i ideologiczną?

Kobiety na front!

Porozmawiamy także o doświadczeniu kobiet na linii frontu podczas wojny domowej w Albanii i Kosowie w 1997 roku, wojny z Serbią w 1998-99 oraz trwającej wciąż wojny rosyjsko-ukraińskiej. Będziemy rozmawiać o literaturze, ale nie będzie to rozmowa literaturoznawcza, lecz rozmowa o prawie do decydowania o sobie. Przyjrzymy się kobiecym wyborom zarówno z perspektywy bohaterek książek naszych autorek, ale i osobistych pozycji naszych gościń – dziewczyn, które opowiadają Europie Zachodniej o konfliktach i reżimach krajów, o których Zachód nie zawsze pamięta.

Biogramy autorek

Haska Shyyan:

pisarka, poetka, tłumaczka, blogerka i fotografka. Urodziła się we Lwowie w 1980 r. Studiowała filologię klasyczną na Uniwersytecie Lwowskim. Przetłumaczyła powieść DBC Pierre’a Lights out in Wonderland i stworzyła projekt artystyczny na podstawie książki pod nazwą Batrachomachia. Swoją debiutancką książkę Hunt, Doctor, Hunt! z ilustracjami Marianny Vynar w jednej trzeciej napisała na telefonie
komórkowym z powodu choroby, która na jakiś czas przykuła ją do łóżka. Jej druga powieść Behind the Back była pierwszą ukraińską książką nagrodzoną Europejską Nagrodą Literacką (za 2019 rok), otrzymała także kilka nagród ukraińskich. Haska Shyan mieszka na zmianę we Lwowie i Kijowie. W swojej twórczości porusza tematy fizyczności i seksualności,
stereotypowego postrzegania płci oraz przeciwstawiania się presji społecznej. Ważne miejsce w jej literaturze zajmuje także pojęcie religii i patriotyzmu.

Zdjęcie kobiety.
Haska Shyyan
Oleksandra Iwaniuk:

jest absolwentką Akademii Mohylańskiej w Kijowie oraz College of Europe. Doktoryzowała się rozprawą na temat elit politycznych na Ukrainie. Jest autorką licznych artykułów, pisze m.in. dla „Polityki” . Powieść Amor[t]e to jej debiut literacki, w którym opowiada opartą na faktach historię ukraińskiego patrioty z Doniecka w przededniu rozpoczęcia się rosyjskiej agresji w Donbasie. Powieść nominowano do nagród Najlepszej książki roku według BBC oraz Miasta Literatury UNESCO. W 2017 r. Oleksandra założyła w Warszawie klub literacki Po Sąsiedzku, który służy przybliżeniu dialogu i porozumienia między Polakami a ich wschodnimi sąsiadami poprzez literaturę.

Zdjęcie kobiety.
Oleksandra Iwaniuk
Małgorzata Rejmer

(ur. 1985) – pisarka, absolwentka studiów kulturoznawczych w ramach MISH UW. W 2009 wydała powieść Toksymia, za którą otrzymała nominacje do Nagrody Literackiej Gdynia i Nagrody Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. W 2013 roku opublikowała zbiór reportaży Bukareszt. Kurz i krew, za który otrzymała Nagrodę Newsweeka im. Teresy Torańskiej, Nagrodę Literacką dla Autorki Gryfia oraz Gwarancję Kultury TVP Kultura. Była także nominowana do Nagrody Literackiej Nike, Paszportu Polityki i Nagrody im. Beaty Pawlak. Za swoją trzecią książkę Błoto słodsze niż miód otrzymała Paszport Polityki. Publikowała m.in. w „Dużym Formacie”, „Polityce”, „Gazecie Wyborczej”, „Herito” i kilkunastu innych tytułach prasowych. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz programu Młoda Polska Narodowego Centrum Kultury. Mieszka w Tiranie.

Małgorzata Rejmer
Olga Chrebor:

promotorka dialogu międzykulturowego, praw człowieka i współpracy polsko-ukraińskiej; tłumaczka, aktywistka społeczna i menedżerka kultury od 20 lat związana zawodowo z wrocławskim sektorem pozarządowym oraz instytucjami zajmującym się partnerstwem z Europą Wschodnią aktywnymi w sferze międzynarodowej dyplomacji publicznej. Inicjatorka i organizator szeregu projektów międzynarodowych o charakterze kulturalnym, społecznym i humanitarnym; dyrektorka wrocławskich festiwali literackich, muzycznych i interdyscyplinarnych. Prezeska Fundacji Kalejdoskop Kultur; Pełnomocnik Prezydenta Wrocławia ds. mieszkańców ukraińskiego pochodzenia; szefowa Centrum biblioteczno-Kulturalnego FAMA. Pozaprotokolarna ambasadorka ukraińskich spraw we Wrocławiu.

Zdjęcie kobiety.
Olga Chrebor
Anna Ursulenko:

slawistka, adiunkt w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Autorka monografii Folklor a kształtowanie się ukraińskiej tożsamości narodowo-kulturowej. Na materiale publicystyki społeczno-kulturalnej z lat 1991-2004. Autorka kilku przekładów literackich z języka ukraińskiego, rosyjskiego i czeskiego. Kuratorka przeglądu kina ukraińskiego w ramach projektu Pociąg do Ukrainy (2011) oraz cyklu filmowego KinoUkraїna w kinie DCF.

Portret kobiety Anny Ursulenko.
Portret kobiety.
Aleksandra Szalek-Palmowska

UA

Чи війна стосується жінок? Збройні конфлікти в найновішій польській та українській літературі

  • Гаська Шиян, вторка книжки “За спиною”
  • Малґожата Реймер, авторка репортажу “Болото солодше за мед. Голоси комуністичної Албанії”
  • Олександра Іванюк, авторка книжки “АМОР(Т)Е”
  • Модераторка: Ольга Хребор перекладачка, активістка, культурна менеджерка, Уповноважена мера у справах мешканців українського погодження
  • Перекладачка: Анна Урсуленко

Жінки та війна

Під час першої зустрічі польсько-української Фемінативи будемо розмовляти про війну з точки зору жінки. Подумаємо, чи традиційно прописана жінкам роль: матері/дружини/сестри героя мають значення у сучасності. Чи коли війна і диктатура стукають у наші двері каталог опцій можна звузити до двох: вступити у армію, рух опору і вирушити на фронт або з відстані підтримувати своїх партнерів, батьків, дядьків, братів – солдатів, політичних в’язнів чи полонених? Чи жінка в країні, де триває війна може визнати, що її війна не стосується, як це зробила Марта героїня “За спиною” Гаськи Шиян?
Чи негідними є мрії Франчески з „АМОР(Т)Е” авторства Олександри Іванюк, яка чекає, що Юрій нарешті знайде “нормальну роботу” і побудує їхнє майбутнє, а не тільки “гратиме” в Майданний активізм і війну?

Заплутанi у режимі

Чи чоловік який вирішує реалізувати свою “чоловічість” у казармах це герой чи “вільний птах”, який тікає від буденності і пов’язаних з нею клопітких обов’язків. Як має віднайти себе жінка, яка заплуталась в режимі та ідеологічному конфлікті, жінка, котру ніхто не запитував про те чи хоче вона ставати на одну зі сторін? Кітті Гарапі, одна з героїнь репортажу Малґожати Реймер “Болото солодше за мед. Голоси комуністичної Албанії”, племінницю “ворога народу” чекає життя кур’єрки взуття та рушників до в’язниці режиму, а Фатбарда, інша героїня, згадує: Я не мала жодного впливу на своє життя. Я навіть не була номером. Я було ніщо.

У війни не жіноче обличчя

Запитаємо наших авторок: де на їхню думку закінчується патріотичний обов’язок і як тема війни пов’язана з жіночим контролем над власним тілом і репродуктивними правами. Чи сексуальна фрустрація “Пенелопи яка чекає солдата” для нас – польок та українок – тема табу ? Разом з своєю темною та перекрученою системою ”казармових послуг” та проституції, війна викликує насилля, згвалтування та відкриває сцену для демагогій.
Яка ціна протистояння для жінки в країні оповитій патріотичною та ідеологічною пропагандою? Поговоримо також про досвід жінок на лінії фронту під час громадянської війни в Албанії та Косові у 1997 року, війні з Сербією у 1998-1999 рр. і російсько- українській війні, яка досі триває.

Будемо розмовляти про літературу, але це не буде літературознавча розмова, а розмова про право власного вибору. Розглянемо, які рішення приймають жінки – героїні книжок наших авторок, а також особисті позиції наших гостей – дівчат які розповідають Західній Європі про конфлікти і режими країн про які Захід не завжди пам’ятає.

Logotypy partnerów festiwalu Feminatywa.
Logotypy partnerów i partnerek projektu.